Հայկական լեռնաշխարհի ամենաբարձր լեռը (5,165 մ) հայերն անվանում էին Սիս և Մասիս։ Մասիսը հայտնի է նաև Արարատ անունով։ Ինչպես շատ հարցեր, որոնք վերաբերում են Հայաստանի պատմությանը և հնագույն անուններին, Հայոց Սուրբ Մասիս և Արարատ լեռան անվանումները նույնպես հետաքրքրել են հետազոտողներին և բարձրացրել բազմաթիվ նոր հարցեր:
Ինչու՞ սուրբ լեռն ունի երկու անուն՝ Մասիս և Արարատ: Ո՞րն է ավելի հին… Ի՞նչ են նշանակում Սիս, Մասիս և Արարատ անունները։ Ինչու՞ և ե՞րբ էր սարը կոչվում Արարատ։
Հարկ է նշել, որ հայկական լեռնաշխարհի մյուս լեռնագագաթները նույնպես կրում են Մասիս անվանը մոտ անուններ։ Այսպիսով, Վանա լճից դեպի հյուսիս լեռը ստացել է Նեհ-Մասիկ (Սիփան) անվանումը։
Հայկական լեռնաշխարհի հարավ-արևմուտքում գտնվող Հայկական Միջագետքի լեռները, հին հունական և հայկական աղբյուրներում անվանում էին Masios կամ Masion (այժմ՝ Տուր-Աբդին)։
Շումերո աքադայի «Գիլգամեշ» էպոսից հայտնի է երկու գագաթներով լեռը, որը կոչվում է Մասու կամ Մաշու, որի ետևում արևը բարձրանում և մայր էր մտնում, և որի վրա թաղված է Ուտնապիշտի տապանը (Նոյի նախատիպը):